Ang Nahikalimtang Biyahe ni Jose Rizal

Ang Nahikalimtang Biyahe ni Jose Rizal

Ni FELIX B. DARAY

            Usa sa mga hiyas ni Jose Rizal mao ang iyang pagka adventurous o pagkabiyahedor. Nahiabot siya sa nagkalaing-laing lugar sa Europa diin siya nagtungha sa mga notadong unibersidad, nagsulat og mga libro ug mga nobela, ug hangtod nanambal siya sa mata.

            Sa dihang nahibalik siya sa Pilipinas niadtong 1892 gikan sa Hongkong. Gitukod niya ang  Liga Filipina usa ka sosyal nga asosasyon, ug gituohan sa mga Espanyol nga subersibong kalihokan batok kanila. Gisilotan siya  ug gi- exile sa Dapitan, Zamboaga del Sur, niadtong Hulyo 7, 1892. Didto, nagtudlo siya  sa mga kabataaan ug nagpraktis sa iyang propesyon, ang pagpanambal sa  mga sakit sa mata. Nagbuhat siyag irrigation ug nagtudlo bahin sa panguma diin gikahimut-an siyag maayo. Ang iyang kita sa pagpanambal gihatag sa lungsod para ipanindot sa lugar sama sa pagbutang og street light.

            Sa mga tunga- tunga sa tuig 1895, nagsulat siya sa gobernor heneral Ramon Blanco nga  mangita siyag yuta  nga himoong agricultural colony.Gitugotan siya. 

            Samtang nagpamanbal siya didto, may usa ka pasyenteng Bol-anon, si Gregorio Penaflor nga nahiabot didto kauban sa iyang amahan nga si Don Andres Penaflor, usa ka adunahang negosyante. Atong mahinumdoman nga kini si  Gregorio Penaflor nahimong mayor sa Tagbilaran niadtong 1918-1919. .

Miistar silag pipila ka adlaw sa Dapitan, ug sa dihang naayo na ang sakit sa mata ni Gregorio, mibalik sila sa Bohol kauban nila si Jose Rizal.. Higayon pod nga makauban siya kay gitugotan na man siya sa gobernor heneral nga mogawas sa Dapitan. Diha na sa iyang huna-huna nga adto siya mangita og halapad nga yuta nga himoong kolonya o agricultural colony.

Nahiabot sila sa Bohol kuyog sa mga kauban ni Penaflor sa Tonggo, Taloto, Tagbilaran City. Sa iyang pag-istar didto mga  pipila ka adlaw, daghan siyang natambalan sa sakit sa mata sama sa pag-opera sa catarak. Sa iyang pagbista sa Bohol, unang higayon nga  nagkita sila sa  iyang bayaw nga si Don  Timoteo Hidalgo, nga na-exile usab didto

Gikan  sa Baclayon, mihapit pa siyag panambal hangtod nahiabot sa Dimiao sakay sa kabayo.   Gikan sa Dimiao agi sa lisod og subida- bahadang dalan, nahiabot na pod sila sa Bilar ug mipuyog pipila ka adlaw sa mga pamilya Dolotina. Gikan sa Bilar midulhog si Rizal paingon sa Candagaz, Sierra Bollunes.Ug didto iyang nakita ang halapad nga kayutaan nga himoon niyang kolonya o agricultural colony.

Ug unya mibalik sila sa Bilar aron sa pagtambal sa mga pasyente nga naghulat sa iyang pagbalik. Gikan sa Bilar mibahada siya paingon sa baybayon sa Jagna. Ug didto milawig siya balik sa Dapitan.

Ang biyahe ni Rizal sa Bohol nahitabo sa tuig 1895 kay nianang pagka sunod tuig, 1896 nahibalik siya  sa Manila gikan sa Dapitan  kay nahuman na man ang upat ka tuig nga pagka-exile didto. .

 Akong nabasa sa website, Bohol on my Mind, nga matod pa sa usa ka blogger,” Hi I.m Ida from  Bilar, Bohol. My dad told me about Rizal that he treated my great grandfather, CAYETANO SALVATIERA ( my dad’s grandpa).” Nahinumdom sad ko sa estorya sa akong Lolo nga sa dihang nagtungha siya sa eskuylahan sa mga Espanyol niadtong mga 1898, ingon niya, “ diha kunoy bantogang mananambal sa mata nga nahiabot sa Tagbilaran nga gitawag og Amoy. Si Jose Rizal gianggaan baya ug Amoy sa bata pa. Ang pulong Amoy gikan sa lugar  Amoy, sa China diin naggagikan ang iyang mga apohan. Ang among lungsod sa Corella sikbit ra sa Tagbilaran, ug gani maabot rag usa ka oras nga bagtas. Kini nagpamatuod nga nahiabot gyod si Rizal sa Bohol ug daghang giayo niya nga mga sakit sa mata.

Karong Hunyo 19, 2017, maoy atong paghamdom sa  ika 156 nga kasumaran sa  adlawng natawhan ug sa Desyermbre 30 mao ang ika 121 nga tuig sa pagkamatay sa atong nasodnong bayani, si Dr. Jose Rizal.